Historia parafii
Historia miejscowości Cmolas sięga średniowiecza. Pierwsze wzmianki o parafii pochodzą z 1422 r. Bracia Jan i Bernard Mieleccy w 1462 r. ufundowali kościół, a później uposażyli parafię. Przełomowym momentem dla parafii był dzień 06.08.1585 r., kiedy to miało miejsce objawienie się Pana Jezusa Przemienionego 13-letniemu chłopcu – Wojciechowi Borowiuszowi. Bóg tak pokierował jego losami, że został księdzem. W 1619 r. zdobył doktorat z teologii i został zamianowany profesorem, a później dziekanem Wydziału Teologicznego Akademii Krakowskiej. W 1627 r. wybrano go Rektorem Akademii Krakowskiej, który to urząd piastował czterokrotnie. Ks. Wojciech Borowiusz 02.01.1646 r. uczynił dobroczynną fundację dla swej rodzinnej parafii. Ufundował kościół, który stanął na miejscu objawienia, a do głównego ołtarza – obraz przedstawiający tajemnicę Przemienienia, nadto szpital dla ubogich. Obraz Przemienienia Pańskiego o wymiarach 215×145 cm, został namalowany w warsztacie krakowskim techniką olejną na płótnie rozciągniętym na deskę. Przedstawia Przemienienie Pańskie według tradycyjnego schematu, tj. wg relacji ewangelistów. Pierwsze wiadomości o cudach pochodzą już z 1674 r. W 1722 r. Stolica Apostolska nadała kościołowi przywileje odpustowe, natomiast w 1748 r. – obraz komisyjnie uznany został za łaskami słynący. Kolejnym potwierdzeniem pozyskiwanych łask był dekret bpa Antoniego Dąb-Gołaszewskiego z 1817 r. o uznaniu obrazu za cudowny i darowaniu srebrnych sukienek.
Sanktuarium szczęśliwie ocalało z pożogi wojen światowych. Jeszcze w 1944 r. powstała myśl budowy nowego, murowanego kościoła parafialnego. Zrealizowano ją w latach 1957-61. Nowa świątynia stanęła obok kościółka zabytkowego. W 1972 r. cudowny obraz Przemienienia Pańskiego przeniesiono po gruntownej konserwacji do głównego ołtarza w nowym kościele. W miarę rozwoju sanktuarium (1985-86) zbudowano także jeden z większych ołtarzy stałych w Polsce wraz z całym zapleczem oraz wokół świątyni monumentalne stacje Drogi Krzyżowej.
Układ architektoniczny całego kompleksu sanktuaryjnego oraz względy duszpasterskie skłoniły do podjęcia decyzji o przeniesieniu kościółka i jego ekspozycji na miejscu dawnego kościoła parafialnego, przeniesionego w 1979 r. do sąsiedniej wsi Poręby Dymarskie. Przygotowanie do transferu podjęto w 1992 r., a zrealizowano go w połączeniu z gruntowną konserwacją w okresie 1993-95. Także w latach 1992-94 po generalnym remoncie starej plebanii przywrócono funkcjonowanie „Domu dla ubogich”.
20.06.1998 r. odbył się w Cmolasie Dzień Świętości Kapłańskiej – pielgrzymka kapłanów diecezji rzeszowskiej (ok. 400) pod przewodnictwem biskupa diecezjalnego. Dnia 08.06.2003 r. Ks. Bp Kazimierz Górny dokonał poświęcenia kaplicy i ołtarza w Mechowcu.